به گزارش مشرق، روابط
عمومی و اطلاع‌رسانی سازمان انرژی اتمی ایران در پاسخ به مقاله‌ای با
عنوان "ضرورت فهم حقوقی از تعهدات هسته‌ای ، «دسترسی هدایت شده» بازرسی است
یا بازدید" که سوم دی‌ماه جاری در یکی از سایت‌های خبری منتشر شده است،
توضیحاتی را با توجه به نظر کارشناسان امر منتشر مینماید:
همانگونه
که مسئولین سازمان انرژی اتمی ایران و وزارت خارجه پیشتر اعلام نموده‌اند
اجازه بازدیداز کارخانه آب سنگین اراک حسب درخواست اولیه آژانس بین‌المللی
انرژی اتمی داده شده است و با امضای بیانیه مشترک میان سازمان و آژانس که
در بند دوم ضمیمه آن با اشاره به هدف بازدید به شرح زیر آمده، رسمیت یافته
است.
" تأمین اطلاعات مرتبط مورد توافق طرفین ودسترسی مدیریت شده به کارخانه تولید آب سنگین"
(Providing mutually agreed relevant information and managed access to the heavy water production plant)
ملاحظه
می‌شود که خود آژانس از واژه بازرسی استفاده نکرده ما نیز تعمداً عبارت
بازرسی را برای پرهیز از برخی سوء تفاهمات به کار نبرده‌ایم. دسترسی بر
اساس توافق طرفین در قالب بازدید هم اکنون انجام گردیده است
برای
فهم درست از واژه‌هایی چون دسترسی مدیریت شده، بازرسی و بازدید و بسیار از
اصطلاحات تخصّصی دیگر که روزانه بارها از جانب مسئولین متخصصین انرژی اتمی
کشور و به ویژه آنهایی که با مسائل و تصمیمات بین‌المللی سروکار دارند، به
کار می‌رود، توجه به معانی برخی از آنها در فرهنگ اصطلاحات آژانس
بین‌المللی انرژی اتمی به شرح ذیل را توصیه مینماید:
در مدل موافقت‌نامه پادمان جامع[1] از عنوان بازرسی (Inspection) برای فعالیت‌‌های راستی آزمایی مربوط به حسابرسی مواد هسته‌ای در محل، استفاده نموده است (مواد 70 الی 82) از طرفی از عنوان بازدید (Visit)
برای تمام موارد حضور بازرسان در کشور استفاده شده است (مواد 87 الی 89)
به طور مشخص‌تر، علاوه بر انواع "بازرسی" به منظور راستی‌آزمایی مواد
هسته‌ای، آژانس میتواند پس از دریافت اطلاعات طراحی تاسیسات[2](DIQ)طبق مواد 42 الی 45 با همار کشور مورد نظر بازرسانی را به منظور بررسی و "راستی آزمایی اطلاعات طراحی[3](DIV)
به تأسیسات اعزام نماید که تحت عنوان "بازدید" انجام می‌گیرد (ماده48).
انجام مذاکره در مورد تدوین رهیافت پادمان در موسسات و یا انجام مذاکرات
مختلف با مراجع مسئول در سطح کشور و مؤسسات در خصوص اجرای پادمان نیز تحت
عنوان "بازدید" صورت می‌گیرد. در پایان و پس از طی مدتی مشخص، آژانس
یافته‌های مربوطه را به صورت بیانیه‌ای برای مرجع ملی کشور ارسال مینماید
که توسط مراجع مرتبط کشور مورد توجه و بررسی قرار می‌گیرد.
در
خاتمه یادآوری مینماید اینکه بسیاری از کارشناسان حوزه‌های مختلف علمی و
فنی سعی در فهم درست حقوقی در بحث‌های هسته‌ای داشته و در مقابل آنچه که
حقوق حقه ملت ایران در استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای است، عکس‌العمل و
تعامل مثبت نشان می‌دهند. مایه مباهات و امید است. در عین حال روابط عمومی
و اطلاع‌رسانی، سخنگو و معاونت روابط راهبردی و امورمجلس سازمان انرژی
اتمی ایران آمادگی پاسخگویی به هرگونه سؤال هموطنان عزیز را داشته و از طرح
سؤالات و نظرات انتقادی و ارشادی استقبال مینماید.
مزید
اطلاع ذیلاً عین عبارات مندرج در "واژه‌نامه پادمان آژانس" در خصوص کاربرد
واژه‌های بازدید و بازرسی که در بخش یازده راهنمای مذکور :
www.pub.iaea.org/MTCD/ Publications/PDF/nus-3-cd/PDF/ NVS3_Prn.Pdf
آمده است نقل می‌گردد:
11.1.
Visit – the presence of IAEA inspectors at a facility for purposes
other than a safeguards inspection (see No. 11.2) or complementary
access (see No 11.25); examples of such purposes are the examination and
verification of design information on a facility (see No's 3.29 and
3.30), fact finding and technical discussions in connection with the
development of safeguards approaches (see No. 3.1), and negotiations and
discussions with facility and State authorities regarding safeguards
implementation matters. Visits are not counted as person-days of
inspection (see No. 11.20).
11.2.
Inspection – under an INFCIRC/153-type safeguards agreement, a set of
activities carried out by IAEA inspectors at a facility or a location
outside facilities to verify that the nuclear material declared and
placed under safeguards remains in peaceful nuclear activities or is
otherwise adequately accounted for. Three types of inspection may be
performed under these agreements: ad hoc, routine and special
inspections (see No's 11.4, 11.5 and 11.13, respectively). Under an
INFCIRC/66-type safeguards agreement, inspections are performed to
verify that the nuclear material declared and placed under safeguards
remains in peaceful nuclear activities or is otherwise adequately
accounted for and that the non-nuclear material, facilities, equipment,
services and information specified and placed under safeguards are not
used to further any proscribed purpose. Initial inspections, routine
inspections and special inspections may be performed under such
agreements (see No's 11.3, 11.5 and 11.13, respectively).
